De restauratie van de Japanse Draagkoets

Momenteel verblijft de Japanse lakwerk draagkoets uit de collectie van Kasteel de Haar in het restauratieatelier van Carolien van Es lakwerkrestaurator en Jan Snoek papierrestaurator. De draagkoets is gedemonteerd en ligt in delen uiteen in het atelier.

In een dergelijke draagkoets, ook wel Norimon genoemd, werden hovelingen vervoerd. De schuifdeurtjes werden geopend zodat de passagier kon plaatsnemen, deze ging op zijn of haar knieën zitten, de luikjes werden weer gesloten en 2 tot 4 dragers, droegen de koets, in looppas naar de bestemming.

Onze draagkoets toont het familiewapen van het Shogungeslacht Tokugawa (een gestileerd blad van de mansoor) en heeft waarschijnlijk toebehoord aan een vrouwelijk lid van deze familie. Naar verluidt stamt hij uit de 18e eeuw.

De draagkoets is zo geconstrueerd dat hij helemaal als een ‘bouwpakket’ demontabel is. Op deze manier kunnen alle delen goed gereinigd worden en is het mogelijk de verschillende onderdelen in diverse posities te plaatsen.

De draagkoets is voorzien van honderden decoratieve elementen van metaal. Dit metaalbeslag is verwijderd. Tijdens het verwijderen bleek dat onder en rondom het metaalbeslag een ophoping was van vuil en oude meubelwas.

Het interieur van de koets is gedecoreerd met beschilderd papier. De rugsteun en armleuningen waren bekleed met fijne zijde. De prachtige schilderingen van vogels en bloemen op papier zijn nog in goede staat. Wel zaten her en der scheuren in het papier. Dit is reeds gerepareerd en gedoubleerd. De zijden onderdelen wachten op behandeling.

Het lakoppervlak is droog gereinigd. Alle stof, opliggend vuil en ophopingen rond metaal beslag zijn verwijderd. Het nat reinigen met oplosmiddelen is op diverse kleinere delen ook gedaan. Het dakje van de draagkoets was erg vervuild en vertoonde uitgebeten ‘stipjes’, waarschijnlijk vleermuizenplas. De storende vlekken zijn veel minder zichtbaar en het dakje heeft weer zijn rijke uitstraling.

Een groot probleem bij de draagkoets zijn de loszittende laklagen op de drager waardoor er veel scheurtjes in het oppervlak zichtbaar zijn. Het is ingenieus en complex werk de loszittende laklagen te fixeren zonder meer schade aan te richten.

Maar er zitten ook gaten in de bodem van de draagkoets en zijn er barsten en scheuren in houtverbinding of houten paneel. Deze fase wordt op dit moment uitgevoerd bij diverse kleine onderdelen.

Restauratoren
Caroline van Es Lakwerkrestaurator
Jan Snoek, restaurator oosterse kunst op papier en zijde

Begeleidingscommissie
Drs. Katrien Timmers, conservator Kasteel de Haar
Ma. Joyce van Loon, collectiebeheer Kasteel de Haar
Drs. Anetta de Jong, directeur Kasteel de Haar
Prof. dr. Reinier Baarsen, conservator meubilair Rijksmuseum
Dr. Paul Rem, senior conservator Paleis het Loo
Drs. Steven Coene, hoofd collecties en presentatie Koninklijke Verzamelingen, DKH

De renovatie

De draagkoets
als bouwpakket

Zichtbaar vuil na
afname delen met metaalbeslag